Heel Spur
Daban spur nədir?
Daban sümüyü daban sümüyünün üzərində iti uclu sümük çıxıntılarının əmələ gəldiyi bir vəziyyətdir. Kalsium çöküntüləri calcaneus adlanan daban sümüyünün altında meydana gəldikdə baş verir. Ayaq ağrısı və yeriş pozğunluğuna səbəb olduğu üçün hərəkət sistemi xəstəlikləri arasında vacibdir.
Daban tıxanması niyə və necə yaranır?
Daban və daban sümüyündə kalsiumun çökməsi tendonların, əzələlərin və ya plantar fasyanın xroniki uzanması və təkrarlanan yırtılması nəticəsində yaranan yerli iltihab prosesi nəticəsində baş verir. Daban tıxacları, xüsusilə uzun qaçış və tullanma idmançıları arasında çox yaygındır.
Daban tıxacları əsas sağlamlıq probleminə görə inkişaf edə bilər və ya müstəqil olaraq baş verə bilər. Daban altında və ya daban arxasında yerləşə bilər. Dabanın arxa hissəsində əmələ gələn daban tıxacları çox vaxt Axilles tendonunun iltihabı ilə əlaqələndirilə bilər. Dabanın ön hissəsində görünən daban tıxacları tez-tez plantar fasiit ilə əlaqələndirilir. Plantar fasiit, ayağın altından keçən və daban sümüyü ilə ayaq barmaqlarını birləşdirən plantar fassiya adlanan lifli birləşdirici toxumanın ağrılı iltihabıdır.
Daban tıxacları üçün risk faktorları hansılardır?
Daban sümüyünün, dabanın yaxınlığındakı bağların və sinirlərin həddindən artıq yüklənməsinə səbəb olan yeriş və təzyiq pozğunluqları, sürətli yeriş və ya qaçış, xüsusilə sərt səthlərdə, uyğun olmayan ayaqqabılar, artıq çəki və piylənmə risk yaradır. İrəli yaşla plantar fasyanın elastikliyi azalır və dabanı qoruyan piy yastığı incələşir, buna görə də yaşlılarda daha çox rast gəlinir. Qadınlarda, şəkərli diabet xəstələrində, düz ayaqları və ya hündür tağları olanlarda daha çox rast gəlinir. Ayağın yumşaq toxumasının zədələnməsi, məsələn, dabanın zərbəsi və ya burkulması, daban spursuna səbəb ola bilər.
Daban spursuna səbəb ola biləcək tibbi şərtlər hansılardır?
Reaktiv artrit (Reiter xəstəliyi), ankilozan spondilit, diffuz idiopatik skelet hiperostozu, plantar fasiit və Axilles tendiniti top spurlarına səbəb ola bilər.
Daban tıxaclarının əlamətləri hansılardır?
Ən çox görülən şikayətlər aralıq və ya xroniki ağrılardır. Xüsusilə gəzinti və ya qaçış zamanı daban ağrısı baş verə bilər. Ümumiyyətlə, ağrının səbəbi daban çubuqları deyil, onunla əlaqəli yumşaq toxuma zədəsidir. O, daban tıxaclarında və plantar fasiitdə görülən ağrıları səhər ilk dəfə duranda ayaqların dabanına sancılan sancaqlar və ya iynələr kimi təsvir edir. Ağrı daha sonra narahat bir ağrıya çevrilir. Kəskin ağrı adətən uzun müddət oturduqdan sonra ayağa qalxdıqda geri qayıdır. Daban sümüyündə, dabanda şişkinlik, ətrafında hərarətin artması, ayaqyalın yeriməyi çətinləşdirən daban altında həssaslıq da görünə bilər.
Daban spur diaqnozu necə qoyulur?
Daban tıxacları olduğu düşünülən şəxslərdə diaqnoz üçün ayaq rentgenoqrafiyası çəkilə bilər. Diaqnoz rentgen şüalarında sümük qabarıqlığını görməklə qoyulur. Bəzi insanlarda heç bir əlamət olmadığı üçün daban dikəni yalnız başqa bir səbəbdən rentgenlə aşkar edilir.
Daban tıxanması necə müalicə olunur?
Ortopedik istifadə: Bu məqsədlə istifadə edilən həlqəvari içliklər, daban təzyiqini azaltmaq üçün ayaqqabının içərisinə yerləşdirilərək istifadə olunur.
Daban dikəni məşqləri: Daban tıxacları qısa olması səbəbindən ayaq və baldırdakı əzələlərin və bağların xroniki gərginləşməsinin nəticəsidir. Bu səbəbdən bölgədəki yumşaq toxumaların uzanmasına və uzanmasına kömək edəcək məşqlər müalicədə təsirli olur. Bu səbəbdən, daban tıxaclarının müalicəsinə kömək etmək üçün müntəzəm olaraq ayaq və baldır dartma məşqləri edilə bilər.
Dərman müalicəsi: Daban tıxacları üçün hazırlanmış xüsusi dərman yoxdur. Müalicə zamanı istifadə olunan dərmanlar iltihab prosesini boğaraq, toxumaların sağalmasını sürətləndirərək şikayətlərə nəzarət etməyə kömək edir.
Ekstrakorporeal şok dalğa terapiyası (ESWT): Yüksək enerjili səs dalğaları plantar fasyanın zədələnməsinin sağalmasını təşviq edən müvafiq sahəyə yönəldilə bilər.
Proloterapiya: Zədələnmiş yumşaq toxumaya vurulan xüsusi inyeksiyalarla sağalma prosesi stimullaşdırılır.
PRP (Platelet Rich Plasma): İnsanın öz qanından əldə edilən trombosit və böyümə faktorları ilə zəngin bir qan məhsulu daban nahiyəsinə yeridilir.
Cərrahiyyə: Nadir hallarda lazımdır. Əksər hallarda qeyri-cərrahi müalicə kifayətdir.